ABD'NİN SİLAH PAZARI, S-400'LER VE TÜRKİYE'NİN YÜKSEK İRTİFA HAVA SAVUNMASI ÜZERİNE

ABD’NİN SİLAH PAZARI, S-400’LER VE TÜRKİYE’NİN YÜKSEK İRTİFA HAVA SAVUNMASI ÜZERİNE

Doç.Dr. Murat KOÇ

(E) J. Kur. Albay

Çağ Üniversitesi SOBE Müdürü

1. GİRİŞ

Hava Savunma barışta ve krizde caydırıcılık sağlamak; savaşta, düşmanın hava ve füze taarruzlarını sınırlandırmak, geciktirmek, önlemek veya etkisini azaltmak suretiyle dost birliklerin bekasını sağlamak, hareket kabiliyeti/serbestisini artırarak kara ve deniz harekâtının daha elverişli koşullarda icrasına katkıda bulunmaktır.Bu vazife icra edilirken, erken ikaz ve komuta kontrol sistemleri işletilmekte ve bu sistemlerin Deniz ve Hava Kuvvetleri Komutanlığı ile entegrasyonu sağlanmaktadır.Bu silah sistemlerinin yanı sıra, Hava Savunma Erken İkaz ve Komuta Kontrol Sistemi (HERİKKS)’nin kullanılmaya başlanması ile tüm hava savunma unsurlarının tek elden komuta/kontrolü ve Hv.K.K.lığına entegrasyonu sağlanmaktadır[1].

2. TÜRKİYE’NİN HAVA SAVUNMA İMKÂN VE KABİLİYETİ

Türk Hava Savunma sınıfının ana malzeme ve silah sistemleri;

• 20 mm Rheinmetall hava savunma topu,
• 20 mm Oerlikon hava savunma topu,
• 35 mm Oerlikon hava savunma topu,
• Kaideye Monteli Stinger (KMS-Atılgan/Zıpkın)

Mevcut sistemlere ilave olarak;

• Millî Alçak ve Orta İrtifa Füze Sistemleri,
• Portatif Hava Savunma Füze Sistemi,
• Erken İkaz Radarı,
• Dost Düşman Tanıma/Tanıtma Sistemi,
• K/M Namlulu Alçak İrtifa Hava Savunma Sistemi
• Modern mühimmat sistemlerinden oluşmakta olup milli silah sistemlerinin geliştirilmesi çalışmalarına devam edilmektedir[2].

Hava üstünlüğü sadece savunma amaçlı değil başarılı bir kara harekâtı ve birliklerin güvenliği için temel bir şarttır. Harbin değişen doğası ve 4. Nesil Savaş Konseptinde harekâtın en hızlı cereyan edeceğini düşündüğümüzhava sahasında üstünlüğü sağlamak diğer muharip fonksiyonların ve milli güç unsurlarının güvenliği bakımından önem arz etmektedir.

3. TÜRKİYE’NİN HAVA SAVUNMASINDA ÖNCELİK, PRENSİP VE İHTİYAÇLAR

Bu kapsamda Türkiye’nin hava savunma önceliğinin belirlenmesinde askeri üsler, metropol şehirler, limanlar, endüstriyel kompleksler, lojistik aktivite alanları ön plandadır. Ancak tüm bölgelere aynı anda öncelik verilemeyeceği de göz önünde bulundurularakher ülke hava savunmasına konu olan bölgede dört ana faktörü göz önünde bulundurarak savunma önceliklerini belirler[3]. Bunlar;

• Kritiklik: Görevin tamamlanması için olmazsa olmaz askeri ve sivil birimler,
• Hassasiyet ve dayanıklık: Hava saldırısı esnasında sert ve yumuşak etkilere karşı verilebilecekleri tepki,
• Kurtarılabilirlik: Tahrip olduğunda yenilenebilirlik
• Düşman Kapasitesi: Saha içerisinde hava savunma hassasiyetimizi etkileyecek hasım unsurlar ve kabiliyetleri(Drone ve uzaktan komutalı sistemler dâhil)dir.

Bu faktörler her korunacak hava sahasına uygun olarak ele alınmak suretiyle değerlendirilerek hava sahasınıngerçek ihtiyaçları çıkartılır. Bu noktada Türkiye’nin Suriye ve Irak harekât sahasında fiili olarak, Akdeniz’de ise muhtemel bir harekâtı yürüttüğü ve yürütebileceği de göz önünde bulundurulduğunda asgari yurt dışında altı alan (İdlib, Afrin, AzezCerablus Hattı, Sincar, Hakurk ve Kandil uzanımı) bu sahalarla komşu çok sayıda yurt içi yerleşim biriminin böyle bir değerlendirmenin konusu olduğunu söyleyebiliriz. Sadece Doğu Akdeniz’in bile başlı başına bir değerlendirme sahası olduğunu da belirtmemiz gerekmektedir. Bu değerlendirmede ve harbin çok boyutluluğu ile bağlantılı ve teknik olarak hava savunma sahasının dizaynı ile yakından ilgili olan:

• Kullanılacak silahları niteliği
• Hızı
• Yüksekliği
• Saldırı tekniği de bu ihtiyaçların belirlenmesinde etkili olan ana düşünce ve yaklaşımlardır. İhtiyaçların belirlenmesinin ardından hava sahası savunması; sahip olduğu imkan ve kabiliyetler ile;

• Tüm ihtiyaçlara cevap veren detaylı,
• Kendi kendine yeterli,
• Diğer sistemlerle entegre edilmiş,
• Bileşik bir yapı olarak şekillendirilmesi gereken hayati ve zorunlu harp yeteneğidir. Şekillenen bu yapıda potansiyel tehditlerin tespit edilmesi, kimliklendirilmesi, engellenmesi ve imha edilmesini sağlayacak “erken uyarı ve eşgüdümlü yetenek seti” olarak tanımlanabilecek silah sistemlerinin mevcudu gerekirken, NATO’nun sağladığı %30 luk hava savunma desteği, Türkiye’nin ihtiyacından çok geride olup mutlaka artırılması gerektiği değerlendirilmektedir.

• Bu bağlamda kısa hazırlık süresine sahip olan,
• Güvenilirliği kanıtlanmış,
• Değişen şartlar altında esnek uygulama özellikleri bulunan,
• Kendini koruyabilen,
• Hedefi tahrip olasılığı yüksek ve hedefte yarattığı etki amaca uygun olan,
• Gerektiğinde özerk olarak çalışan sistemlerle (bu sayılanlar modern hava savunma sistemlerinde aranan özelliklerdir) teçhiz edilmiş bir hava savunma yapısına ihtiyaç duyulmaktadır.

4.ABD’NİN SİLAH PAZARI VE TÜRKİYE’NİN HAVA SAVUNMA SİSTEMİ TERCİHİ

Türkiye’nin hava savunma sistemi ihtiyacı yukarıda belirtilen teknik ve taktik gereklilikler ışığında şekillenirken, bir taraftan NATO üyeliği ve diğer taraftan ABD ile ilişkiler bağlamında; Türkiye merkezli Trans Atlantik,Trans Avrasyave Ortadoğu dengeleridiplomatik olarak yeniden tanımlanma zaruretiyle karşı karşıyadır.

ABD, Çin’in “Bir Kuşak Bir Yol”projesiyle anlam kazanan “Orta Koridor” un güneyinde yer alan kuşaktaki Hindistan ve Türkiye’de Rusya’nın S-400 satışları ile oluşacak silah pazarındaki kaybı, başka kayıpların da habercisi olarak görmektedir. S-400’lerin ardından imzalanacak “şimdilik”savaş uçağı üretimi ve satın almaları ile genişleyeceği düşünülecek bu gediğin, başta Arap Dünyası ve Afrika olmak üzere domino etkisi yaratması olasılığı; ABD’nin yaptırım diplomasisine hız vermesine, CAATSA yaptırımları adı altında F-35 kozunu oynamasına dahineden olmaktadır.

Özellikle G-20 zirvesinin ardından Türkiye’nin; Çin’le savunma sanayiinde işbirliğine kadar uzanacak bir gelecek vizyonunadeğinilmesi, Çin’in Batıya açılmasında Türkiye’den geçen Orta Koridorun önemli bir açılım güzergâhı olduğuna her iki tarafında vurgu yapması, ÇİN’in ABD tarafından çevrelenmesi politikası ile uzun süredir taban tabana zıt bir görünüm oluşturmaktadır. Bundan da öte küresel boşlukları çok iyi takip ederek diplomatik hamleler yapan Rusya’nın Türkiye ile geliştirdiği S ve SU ilişkileri ABD’yi zorlamaktadır.

Kritik diğer silah satışları yanında PATRİOT satışından bile daima uzak kalarak, NATO’nun bu kabiliyetini konuşlandırmakta gönülsüz davranan, teknoloji transferinde öncelemediği ancak Ortadoğu pazarında büyük ve güçlü ordusuyla daima bir pazar ve zorunlu bir müşteri olarak Türkiye’yi elinde tutmayı arzulayan ABD; ticari bir bağını sürdürülebilirlik noktasında kaybetmek üzere olduğunun farkındadır.

Türkiye’nin S-400 leri alması demek NATO’nun güney kanadında “düşman konseptinin” değişmesi demek aynı zamanda. Bir taraftan da ABD için yeni bir düşman yaratmak zarureti demek. Bu sadece askeri ilişkileri değil ekonomik ticari ve diplomatik anlamda çıkar, tehdit ve güç dengesinin değişmesi anlamına geliyor. Sadece müttefiklik ilişkisi değil, Orta Asya derinliğine kadar uzanan iç hatlarda yeni ilişkilerin doğumuna işaret eden gelişmelerin arifesindeyiz.   

5.SONUÇ:

Türkiye’nin zorunlu hava savunma ihtiyacı yanında S-400’lerin Rusya tarafından Türkiye’ye satılması sadece askeri bir ticari anlaşma değildir.Küresel güç geçişinde Türkiye’nin diplomatik olarak yeniden konumlanması, NATO ile ilgili ilişkilerin yeniden yapılanma sürecinin başlangıcı, tehdit ve müttefiklik algılamalarının değiştiğine işaret eden küresel bir olaydır.